De energietransitie is in volle gang en de hele wereld is bezig met de overstap van fossiele energie naar hernieuwbare energie. Het belangrijkste klimaatdoel is het beperken van de opwarming van de aarde tot maximaal 1,5 graad. Om deze reden werd in 2015 het klimaatakkoord van Parijs gesloten. In dit artikel leggen we uit hoe het klimaatakkoord is ontstaan en wat de huidige stand van zaken is binnen de energietransitie, zowel wereldwijd als in Nederland.
Direct naar:
Aanleiding energietransitie
Klimaatakkoord van Parijs
In 2015 sloten 194 landen in Parijs het klimaatakkoord die zij symbolisch op de Dag van de Aarde (22 april 2016) ondertekenden. In het klimaatakkoord zijn afspraken opgenomen om de uitstoot van schadelijke broeikasgassen voor 2050 met 100% te reduceren ten opzichte van het jaar 1990. Het begin van de energietransitie was hiermee geboren.
Klimaatdoelen uit het Parijsakkoord
Het belangrijkste klimaatdoel is om de uitstoot van schadelijke broeikasgassen in 2050 met 100% te reduceren ten opzichte van 1990. Om dit doel te behalen maakten veel landen een eigen klimaatakkoord met klimaatafspraken en tussendoelen, waarbij 2030 een belangrijk meetmoment is om te zien waar we staan. In dat jaar moet de CO2-reductie al 55% zijn. Uitgangspunt is het beperken van verdere opwarming van de aarde tot maximaal 1,5 graad in 2050. Op dit moment stevenen we af op een opwarming van 3 graden.
Klimaatdoelen:
2030: 55% minder CO2-uitstoot
2030: 32% hernieuwbare energieverbruik
Klimaattop: jaarlijkse klimaatbijeenkomst
De landen die deel uit maken van het klimaatakkoord komen jaarlijks bij elkaar op een klimaatconferentie. De landen bespreken hier de voortgang binnen hun eigen land en maken aanvullende of nieuwe (bindende) afspraken om de klimaatdoelen te realiseren. Bij de klimaatconferenties zijn ministeries van alle deelnemende landen, bedrijven, wetenschappers en andere vertegenwoordigers aanwezig. De klimaattop van 2021 werd gehouden in Glasgow, Schotland, maar deze verliep uiterst moeizaam. De bedoeling was dat de afspraken uit het klimaatakkoord werden afgetikt en dat gebeurde ook in afgeslankte vorm. Het klimaatakkoord van Glasgow was een feit geworden, maar er heerste ook veel teleurstelling.
De klimaattop in Egypte in 2022 was alweer de 27e klimaatbijeenkomst en werd gehouden tussen 7 en 18 november. Tijdens de klimaattop werd vooral het klimaatdoel om opwarming van de aarde tot 1,5 graad te beperken besproken. Niet hoe we dit gaan halen, maar of het klimaatdoel aangepast moet worden, omdat 1,5 graad vrijwel onhaalbaar lijkt. Wel werd er eindelijk een klimaatschadefonds voor ontwikkelingslanden afgesproken. De klimaattop van 2023 wordt in november gehouden in de Verenigde Arabisch Emiraten.
Nederlandse klimaatdoelen en klimaatplan
De Nederlandse overheid heeft als doel om in 2030 een CO2-reductie van 49% te halen. Dit tussentijdse doel moet uiteindelijk leiden tot een CO2-neutrale economie in 2050. Het kabinet heeft de ambitie uitgesproken het tussentijdse doel in 2030 zelfs op te schroeven naar een CO2-reductie van 55%. De maatregelen voor de komende 10 jaar (tot 2030) zijn vastgesteld in een Klimaatplan. Om het Europese klimaatdoel te behalen en de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad in 2050, moet de energietransitie sneller worden uitgevoerd en moet Nederland dus veel (meer) maatregelen treffen. Het kabinet werd het in 2018 eens over een klimaatwet, zodat de afspraken uit het Nederlandse klimaatakkoord ook wettelijk vastgelegd zijn.
De Green Deal van Timmermans
Toekomstplannen energietransitie in een Green Deal
Frans Timmermans en Ursula von der Leyen presenteerden eind vorig jaar tijdens de 25e klimaattop in Madrid een ambitieus klimaatplan: de Green Deal. Dit is het Europese pakket met maatregelen is een actieplan om de Europese Unie CO2-neutraal te maken. Sinds de presentatie op 19 december 2019 zijn er al diverse plannen en maatregelen uitgeschreven en aangenomen die de energietransitie Europees gezien structuur geven. Op 14 juli 2021 ging de uitvoering van de Green Deal van start met het Fit for 55-pakket. In een handige tijdlijn zie je de voortgang van de Green Deal.
De Green Deal samengevat
Huidige stand van zaken binnen de energietransitie
Aandeel hernieuwbare energie van ons energieverbruik
Het aandeel hernieuwbare energie van het Europese energieverbruik moet in 2030 op 32% uitkomen, maar bleef in 2021 steken op 21,8%. Dit is 0,3% lager dan in 2020 en de daling was vooral te wijten aan de gevolgen van Covid19. Veel meer landen deden het dan ook minder dan in 2020, waarbij vooral Luxemburg (11,7%), Malta (12,2%) en Nederland (12,3%) achterblijven. Landen die het wel goed doen als het gaat om hun aandeel hernieuwbare energie op het energieverbruik zijn Zweden (62,6%), Finland (43,1%) en Letland (42,1%). Deze landen halen hun hernieuwbare energie vooral uit waterkracht en biomassa.
Aandeel hernieuwbare energie elektriciteitsverbruik
Het aandeel hernieuwbare energie van het Europese elektriciteitsverbruik was in 2021 ruim 37,5% en steeg maar met 0,1% ten opzicht van 2020. De landen met het grootste aandeel hernieuwbare elektriciteit zijn Oostenrijk (76,2%), Zweden (75,7%) en Denemarken (62,6%). Waar Denemarken het vooral van windenergie moet hebben maken Oostenrijk en Zweden vooral gebruik van waterkracht. Landen met het minste aandeel hernieuwbare elektriciteit zijn Malta (9,7%), Hongarije (13,7%) en Luxemburg (14,2%). Nederland deed het in 2021 best aardig met 30,4% wat ten opzichte van 2020 een groei van 4% betekende.
Hernieuwbare energiebronnen voor elektriciteit
Waar komt onze hernieuwbare energie in Europa vandaan? Windenergie is verreweg de grootste energiebron en neemt 37,4% van de energieproductie voor haar rekening. Ongeveer 32,3% is afkomstig uit waterkracht dat vooral in Scandinavische landen wordt geproduceerd en zonne-energie kent een groeiend aandeel van 15,2%, waar dit vorig jaar nog 14% was.
Uitstoot van broeikasgassen in de wereld
China was ook in 2021 het land dat de meeste broeikasgassen uitstoot met maar liefst 11.472 Megaton C02. De Verenigde Staten staat op de 2e plaats, maar stoot de helft minder C02 uit dan China. Sterker nog, China stootte in 2021 meer C02 uit dan de gehele top 6 bij elkaar. Nederland staat op plek 34 met een C02-uitstoot van 141 Megaton, terwijl dit in 2020 nog 138 Mton was. Van deze huidige top 15 groeide alleen de C02-uitstoot van Zuid-Afrika niet. De verwachting is dat de wereldwijde Co2-uitstoot in 2022 toeneemt, deze cijfers worden in het najaar van 2023 gepubliceerd.
Onderzoek energietransitie
EBN: Energiesysteem 2050 (2023)
Econic: Verduurzaming warmtevoorziening (2022)
PBL: Klimaat- en energieverkenning (2022)
PBL: Klimaat- en energieverkenning (2021)
TNO: Toekomst Nederlandse energievoorziening (2020)
PBL: Nationale kosten klimaatakkoord (2020)
