Een watertekort is een steeds groter wordend wereldwijd probleem. Op dit moment heben zo’n 4 miljard mensen minstens één maand per jaar last van ernstige waterschaarste. In dit artikel vertellen we je meer over de oorzaken en gevolgen van waterschaarste en handige tips om water te besparen.
Over waterschaarste
Hoe ontstaat waterschaarste?
Waterschaarste ontstaat door een complexe combinatie van wisselende menselijke en ecologische factoren die invloed op elkaar hebben. Door klimaatverandering komt waterschaarste in steeds meer landen voor. Natuurlijke waterbronnen drogen sneller op door lang aanhoudende droogte en de stijgende zeespiegel zorgt voor meer overstromingen, waardoor water wordt vervuild en de drinkwaterkwaliteit drastisch daalt. Daarnaast zorgt ook waterverspilling voor een dalende watercapaciteit en aan de andere kant groeit onze waterbehoefte juist.
De gevolgen van waterschaarste
De gevolgen van een watertekort wordt door veel mensen onderschat, maar op de lange termijn zorgt waterschaarste voor minder beschikbaar schoon drinkwater. Misschien wel belangrijker zijn de gevolgen voor de korte termijn. Zo gaan hele oogsten verloren door verzilte grond als er niet voldoende water beschikbaar is om land en gewassen te besproeien. Ook heeft waterschaarste invloed op de biodiversiteit, waardoor veel insecten, bijen en plantensoorten verdwijnen door verdroging. Het ecologisch systeem raakt steeds meer in de war, waardoor het klimaat verandert en het leefklimaat van de mens steeds minder prettig wordt. Gelukkig kunnen we zelf veel doen om waterschaarste tegen te gaan door bijvoorbeeld ons waterverbruik terug te brengen en water te besparen.
Waterschaarste in Nederland
Zelfs in Nederland, dat toch bekend staat als Waterland, komt waterschaarste voor. Dit komt doordat de temperatuur de afgelopen 130 jaar met 1,7 graden is gestegen en de droge periode in Nederlands steeds langer wordt. De Waterschappen roepen daarom ook vaker op om zuiniger om te gaan met drinkwater. De Nederlandse overheid kondigde in de zomer van 2022 zelfs een officieel watertekort aan. Dat gebeurde ook al een keer eerder in 2003.
Waterverbruik in Nederland
In Nederland gebruiken we gemiddeld 1,5 miljoen liter drinkwater per persoon wat neerkomt op zo’n 782 miljoen m3 water per jaar in totaal. Ongeveer 85% van ons waterverbruik gaat op aan de productie van voedsel. De landbouwsector verbruikt alleen al 302 miljoen m3 aan water voor het groeien van gewassen, besproeien en het bemesten van grond en de onderhoud aan machines. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit en houdt de droogstand in de gaten via de Droogtemonitor.
Watertekort door watervervuiling
Doorspoelen medicijnen en microplastics
De rioolwaterzuivering in Nederland is van hoge kwaliteit, maar niet alles kan uitgefilterd worden. Spoel daarom nooit medicijnen door het toilet, want deze hebben een sterk vervuilende werking op ons drinkwater. Lever je medicijnen dus in bij de apotheek. Ook microplastics vervuilen ons drinkwater, want veel verzorgingsproducten bevatten microplastics en die verdwijnen makkelijk door ons afvoerputje in het riool. Gebruikt daarom alleen producten zonder microplastics. Met de app “Beat the Microbead” kun je eenvoudig controleren of een product schadelijke microplastics bevat.
Gebruik geen bestrijdingsmiddelen
Het klinkt misschien logisch, maar gebruik geen bestrijdingsmiddelen voor je planten in de tuin of op balkon. Ook de biologische bestrijdingsmiddelen bevatten soms schadelijke stoffen die via regenwater in de sloot en uiteindelijk in ons drinkwater terechtkomen. Rioolwaerzuiveringsinstallaties hebben grote moeite om deze stoffen uit het water te filteren.
Tips om water te besparen
Minder vlees eten
Voor het produceren van vlees is veel water nodig. Kies daarom vaker voor groente en plantaardig voedsel, want zo bespaar je al 1.500 liter water per jaar. Het waterverbruik voor varkens- en kippenvlees ligt lager dan het waterverbruik voor rundvlees dus ook vleesliefhebbers kunnen bijdragen door te kiezen voor kip of varkensvlees.
Waterbesparing per jaar: 1.500 liter
Voorkom voedselverspilling
Ruim 85% van ons waterverbruik komt door voedselproductie. Wees dus zuinig met voedsel en voorkom verspilling. Weeg ingrediënten van te voren goed af en vries overgebleven voedsel in om de houdbaarheid te verlengen.
Waterbesparing per jaar: niet bekend
Kies voor Lokaal en biologisch voedsel
Met het eten van biologische en lokale producten bespaar je ook veel water. De voetafdruk van biologisch voedsel ligt al gemiddeld 20% lager dan die van niet-biologisch voedsel. Voor visliefhebbers is wild gevangen de beste keuze. In tegenstelling tot kweekvis heeft deze namelijk geen watervoetafdruk.
Waterbesparing per jaar: niet bekend
Tuin niet te vaak besproeien
Het besproeien van je tuin kost ongeveer 1.000 liter per uur en we doen dit gemiddeld zo’n 25 keer per jaar 4 uur lang. Dit betekent een waterverbruik van 100.000 liter. Brengt het besproeien terug naar 1 keer per week 3 uurtjes en als je de tuin besproeit doe dit dan in de ochtend en zeker niet op het heetst van de dag.
Waterbesparing per jaar: 46.000 liter
Groene tuin inrichten
Een tuin met veel tegels voorkomt dat regenwater in de grond kan wegzakken. Verwijder daarom een aantal tegels en richt je tuin zo in dat de planten die veel water nodig hebben niet in de zon staan. Daarnaast geeft een tuin met veel groen ook veel meer koelte in de zomer dan een betegelde tuin zeker als je een paar bomen plant.
Waterbesparing per keer: 1.000 liter
Regenton installeren
Het opvangen van regenwater met een regenton is een simpele manier om het waterverbruik te verminderen. Je sluit de regenton eenvoudig aan op je regenpijp. Om verdamping en algenvorming te voorkomen plaats je de regenton bij voorkeur in de schaduw. Een gemiddelde regenton vangt zo’n 150 liter regenwater op en kost ongeveer € 50,-. Regentonnen zijn er in vele soorten en maten, dus er is vast één die bij jouw situatie past.
Waterbesparing per jaar: 7.000 liter
Waterbesparende douchekop
Het gemiddelde waterverbruik per douchebeurt is ongeveer 80 liter, wat betekent dat 1 persoon gemiddeld dus al ruim 23.000 liter schoon drinkwater verbruikt voor het douchen (5 keer per week, 9 minuten). Zonder in te leveren op het gebied van comfort zorgt een waterbesparende douchekop al voor zo’n 40% besparing in waterverbruik en 20% besparing in gasverbruik. Een waterbesparende douchekop kost ongeveer € 30,- en is dus een goedkope manier om ook de energiekosten te verlagen. Daarnaast kun je natuurlijk ook je douchetijd verkorten naar bijvoorbeeld 3 of 4 minuten.
Waterbesparing per jaar: 27.000 liter
Bespaarknop toilet
Gemiddeld gaat een Nederlander zo’n 2 á 3 keer per dag naar het toilet en het doorspoelen van het toilet kost 6 liter water. Dit komt omdat het hele waterreservoir wordt geleegd, terwijl dit niet altijd nodig is. Kies daarom altijd voor een toilet met een bespaarknop en bespaar bij een kleine boodschap zo 2 á 3 liter aan water. Heb je nog geen toilet met bespaarknop? Leg dan 4 kleine flesjes water van een halve liter in je spoelbak. Hiermee bespaar je ook 2 liter per toiletbezoek.
Waterbesparing per jaar: 3.000 liter
Afwassen met waterbespaarder
Ook op (bestaande) kranen kan je een waterbespaarder aansluiten. Een kleine investering van 3 euro levert een waterbesparing tot wel 50% wat zo’n 6 liter per minuut betekent. De kraan laten stromen tijdens het afwassen is natuurlijk helemaal “not done“, dus laat de gootsteen vollopen of gebruik een teiltje tijdens het afwassen.
Waterbesparing per jaar: 2.000 liter
Was je auto minder vaak
Als je je auto wast doe dit dan niet té vaak en maak gebruik van de zelf-service bij de wasstraat om je auto te wassen. Hiermee besparen we miljoenen liters water per jaar. Je auto wassen in de wasstraat duurt een paar minuutjes, maar kost gemiddeld zo’n 400 liter aan water. Het gebruiken van de zelf-service in een wasstraat doen we meestal in 5 minuten en kost 50 liter water. Het water dat in een wasstraat wordt gebruikt is deels schoon drinkwater (20%), maar het grootste gedeelte wordt opgepompt uit de grond en vervolgens gefilterd. Veel mensen die hun auto thuis wassen gebruiken wel schoon drinkwater. Meestal gaan er zo’n 4 á 5 emmers water doorheen, wat neerkomt op 70 liter schoon drinkwater. In Nederland rijden bijna 9 miljoen auto’s rond die gemiddeld 4 keer per jaar een wasbeurt krijgen van hun eigenaar.
Dit is waterverbruik per jaar als je zo je auto wast:
Wasstraat: 14.400 miljoen liter grondwater
Zelf-service: 1.800 miljoen liter grondwater
Thuis wassen: 2.520 miljoen liter schoon drinkwater
Cijfers & onderzoek waterschaarste
Watertekorten wereldwijd
Waterschaarste is niet alleen maar een probleem voor armere landen. Ook in rijke Westerste landen is er steeds vaker sprake van waterschaarste door droogte. In onderstaande kaart is duidelijk zichtbaar waar er wereldwijd sprake is van een watertekort. Uit een rapport van Unicef blijkt dat 36 landen een extreem tekort aan water hebben. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verwacht dat tegen 2025 de helft van de wereldbevolking leeft in gebieden met een structureel watertekort.
Water en energie besparen in beeld
Wist je dit over waterschaarste?
85% van het waterverbruik wordt gebruikt voor voedselproductie
Nederland had 2x een nationaal watertekort, in 2003 en 2022
Door minder vlees te eten bespaar je jaarlijks al 1.500 liter water
De helft van de wereldbevolking krijgt jaarlijks te maken met waterschaarste
Met een waterbesparende douchekop bespaar je 40% water en 20% gas
Veelgestelde vragen over waterschaarste
Is er waterschaarste in Nederland?
Ja, Nederland kent vooral in de zomerperiode waterschaarste. Onze Waterschappen hebben steeds meer moeite om in de warmste periode van het jaar het drinkwaterniveau op peil te houden. In 2003 en in 2022 kondigde de Nederlandse overheid officieel een watertekort aan.
Wat is waterschaarste?
Waterschaarste is niet alleen een tekort aan schoon drinkwater, maar ook tekort aan water voor de productie van voedsel of voor het gebruik van ons levensonderhoud. Er is sprake van waterschaarste als de vraag naar water het aanbod overstijgt.
Waarom wordt schoon drinkwater steeds moeilijker?
Het aantal verzorgingsproducten dat we gebruiken neemt toe. Waar 70 jaar geleden een lippenstift voldoende was en het hele gezin dezelfde fles shampoo en douchegel gebruikte, is dat hedendaags uitgebreid naar talloze lotions, make-up, shampoos en douchegels. Deze producten bevatten vaak microplastics of andere chemische stoffen die, zonder dat we er erg in hebben, geruisloos verdwijnen in het rioolwater.
Het grootste probleem is dat Waterschappen deze stoffen steeds minder goed kunnen filteren, waardoor uiteindelijk ons drinkwater stukje bij beetje minder schoon wordt. Met de huidige trend is ons leidingwater over tientallen jaren niet meer drinkbaar en moeten we deze eerst koken, zoals ook in veel arme landen het geval is.
Hoe kan ik water besparen?
Gemiddeld gebruiken we 52.000 liter water per jaar persoon. Een gigantische hoeveelheid, waarbij het meeste via het doucheputje of het toilet verdwijnt. Water besparen kan dus eenvoudig door minder lang te douchen of een waterbesparende douchekop en toilet met bespaarknop aan te schaffen.
Welke verschillende douchekoppen zijn er?
Waterbesparende kranen en douchekoppen zijn er in vele soorten en maten. Ook kan je je bestaande douche en kraan eenvoudig waterbesparend maken met een waterbesparende kraan- of douchekop. Een kleine investering dat veel oplevert. Ook in de portemonnee.
Hebben alleen arme landen last van waterschaarste?
Nee, watertekorten komen ook steeds vaker voor in rijkere Westerse landen. In Nederland werd in de zomer van 2022 zelfs een officieel watertekort afgekondigd. Zo’n 4 miljard mensen krijgen jaarlijks te maken met waterschaarste, dat is de helft van de totale wereldbevolking.
